1. Εισαγωγή
Σας χαιρετίζω με τους εισαγωγικούς λόγους ευγνωμοσύνης του Αποστόλου Παύλου στην Δευτέρα Επιστολή του προς Θεσσαλονικείς, απ’ όπου προέρχεται άλλωστε και το θέμα της Κληρικολαϊκής μας Συνελεύσεως:
Ευχαριστείν οφείλομεν τω Θεώ πάντοτε περί υμών, ότι υπεραυξάνει η πίστις υμών και πλεονάζει η αγάπη ενός εκάστου πάντων υμών είς αλλήλους. Ώστε ημάς αυτούς εν υμίν καυχάσθαι εν ταις εκκλησίαις του Θεού (Β΄ Θεσ. 1:3-4, ).
Σας ευχαριστώ για την πίστη και την αγάπη σας, σας ευχαριστώ διότι διατηρείτε το Ευαγγέλιο ζωντανό και ακμαίο ανάμεσά μας, καρποφόρο και συνεχώς αναπτυσσόμενο.
2. Συσχέτιση του Συνεδρίου μας με τα Τρέχοντα Γεγονότα
Η 37η Κληρικολαϊκή Συνέλευσή μας πραγματοποιείται σε χρονική συγκυρία σημαντικών γεγονότων και ασυνήθιστων συνθηκών, εντός της Αμερικής και παγκοσμίως. Συνειδητοποιούμε αυτή την πραγματικότητα. Το έργο μας εδώ μπορεί να επωφεληθεί αν αντιμετωπίσουμε τα τρέχοντα γεγονότα ως προκλήσεις. Επιτρέψτε μου να αναφέρω δύο απ’ αυτά τα γεγονότα, τα οποία επιλέγω μέσα από αρκετά άλλα: α) οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Αθήνας των οποίων η έναρξη θα γίνει σε τρεις εβδομάδες από σήμερα, και β) οι Προεδρικές εκλογές της Αμερικής τον ερχόμενο Νοέμβριο. Αμφότερα χαρακτηρίζονται από το ευδιάκριτο κοινό σημείο του συναγωνισμού, αθλητικού ή πολιτικού.
Αλλά, υπάρχει στα δύο παραπάνω γεγονότα ένα στοιχείο πέραν του συναγωνισμού και αυτό το στοιχείο είναι η προσπάθεια για την επίτευξη του υπέροχου. Του υπέροχου στις αθλητικές επιδόσεις όπως στην περίπτωση των Ολυμπιακών, του υπέροχου στην παροχή υπηρεσιών στους ανθρώπους και στη χώρα όπως στην αναμέτρηση για την Προεδρική εκλογή. Οι Αθηναϊκοί Ολυμπιακοί και η Προεδρική εκλογή μας προσφέρουν την μεγάλη πρόκληση να αγωνιζόμεθα και να συναγωνιζόμεθα για την πραγματοποίηση του υπέροχου και του τέλειου στο έργο που επιτελούμε ως Εκκλησίας. Θα πρέπει να αναλογισθούμε, σοβαρά και υπεύθυνα, ότι η εφετεινή Κληρικολαϊκή μας Συνέλευση είναι μία θεόσταλτη ευκαιρία για να επιτύχουμε ένα ρεκόρ ποιότητος, για να δημιουργήσουμε ένα πρότυπο μιάς αληθινά θεόπνευστης συνάξεως.
Η συνειδητοποίηση, όμως, των προκλήσεων για το υπέροχο και τέλειο, όπως οι δύο που προαναφέραμε, δεν είναι η μόνη. Είμαστε επίσης ενήμεροι των τεραστίων προβλημάτων που αντιμετωπίζει η κοινωνία μας, η χώρα μας και ο κόσμος μας σήμερα. Η συνειδητοποίηση αυτών των προβλημάτων είναι επώδυνη: έχουμε τρομοκρατία που προκαλεί ανασφάλεια, πολέμους, διαμάχες ή απειλητικές καταστάσεις στη Μέση Ανατολή, στην Άπω Ανατολή, στην Αφρική, ακόμη και στην Ευρώπη. Αντιμετωπίζουμε προβλήματα που προκαλεί η αποδόμηση θεσμών όπως η οικογένεια ή η θρησκεία, προβλήματα διαδεδομένης διαφθοράς, εκμεταλλεύσεως του περιβάλλοντος και αυξανόμενες καταπατήσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, προβλήματα από την ανησυχητική αύξηση της φτώχειας, της πείνας και των θανατηφόρων ασθενειών, ειδικά στις υπανάπτυκτες χώρες.
Στις συνεδριάσεις και συναντήσεις μας, που θα λάβουν χώρα κατά τη διάρκεια της 37ης Κληρικολαϊκής Συνελεύσεώς μας, πρέπει να είμαστε συνεχώς σ’ επιφυλακή και εγρήγορση σχετικά με την πραγματικότητα στην οποία ζούμε, πραγματικότητα που βρίθει προβλημάτων, καθώς και με την πρόκληση για το υπέροχο και τέλειο που προκύπτει από τους Ολυμπιακούς και την Προεδρική εκλογή. Πρέπει, δε, να θυμόμαστε ότι έχουμε κληθεί να προσφέρουμε την Ορθόδοξη Χριστιανική απάντηση στα προβλήματα και τις προκλήσεις με ό,τι σκεπτόμεθα, λέγουμε, σχεδιάζουμε και ενεργούμε. Και εδώ πρόκειται για πραγματικό έργο.
Επ’ αυτού του ζητήματος, το θέμα του Συνεδρίου μας παρέχει μερικές ενδιαφέρουσες προτάσεις για έργο και δράση. Ας εξετάσουμε, όμως, το θέμα καλύτερα.
3. Σύντομη Βιβλική Ανάλυση του Θέματος του Συνεδρίου
Το θέμα του Συνεδρίου είναι, « Οικοδομούμε Κοινότητες Πίστεως και Αγάπης: Ορθόδοξες Ενορίες Λατρείας και Διακονίας». Πρώτον, παρατηρήστε ότι το έργο και η δράση περιγράφονται εδώ με το ρήμα οικοδομώ. «Οικοδομούμε Κοινότητες, κτλ.». Είναι σημαντικό στοιχείο να χαρακτηρίζεται το έργο μας από θετικη, ωραία και δημιουργική δράση. Όταν οικοδομούμε, δημιουργούμε κάτι για κάποιο σκοπό. Η ενέργεια είναι οικοδομητική, εξυψωτική, όχι καταστροφική, ούτε υποβιβαστική, ούτε και αρνητική. Τί όμως ακριβώς οικοδομούμε;
α) Πρώτο, αντικείμενο οικοδομής: Κοινότητες πίστεως. Τί είδους πίστεως; Άς αναλύσουμε σύντομα το θέμα χρησιμοποιώντας μερικά παραδείγματα απο την Καινή Διαθήκη. Παραθέτω εδώ μια απάντηση μέσω ενός παραδείγματος δανεισμένου από το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο:
Είπεν ο Κύριος: Αμήν γαρ λέγω υμίν, εάν έχητε πίστιν ως κόκκον σινάπεως, ερείτε τω όρει τούτω μετάβηθι εντεύθεν εκεί, και μεταβήσεται, και ουδέν αδυνατήσει υμίν (Ματθ. 17:20).
Αυτό είναι το είδος της πίστεως που πρέπει να οικοδομήσουμε μέσα στις κοινότητές μας. Αυτή είναι η πίστη με την οποία φανερώνεται η θαυμαστή δύναμη του Θεού, η πίστη που μεταμορφώνει τις κοινότητές μας σε χώρους αποκαλύψεως και ενεργείας της δυνάμεως του Θεού με πολλούς τρόπους. Αυτή είναι η πίστη που μπορεί να μετακινήση ακόμη και βουνά, που είναι τόσο δυνατή ώστε να υπερνικήση ακόμη και το φράγμα του αδυνάτου.
β) Δεύτερο, αντικείμενο οικοδομής: Κοινότητες Αγάπης. Τί είδους αγάπης; Αυτή τη φορά, ας ακούσουμε τα λόγια του Αποστόλου Παύλου όπως τα απηύθυνε στους Κορινθίους:
Εάν ταις γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέλων, αγάπην δε μη έχω, γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβαλον αλαλάζον. Και εάν έχω προφητείαν και ειδώ τα μυστήρια πάντα και πάσαν γνώσιν, και εάν έχω πάσαν την πίστιν, ώστε όρη μεθιστάνειν, αγάπην δε μη έχω, ουδέν ειμι. Και εάν ψωμίσω πάντα τα υπάρχοντά μου, και εάν παραδώ το σώμα μου ίνα καυθήσωμαι, αγάπην δε μη έχω, ουδέν ωφελούμαι.
Η αγάπη μακροθυμεί, χρηστεύεται, η αγάπη ου ζηλοί, η αγάπη ου περπερεύεται, ου φυσιούται, ουκ ασχημονεί, ου ζητεί τα εαυτής, ου παροξύνεται, ου λογίζεται το κακόν, ου χαίρει επί τη αδικία, συγχαίρει δε τη αληθεία. Πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ελπίζει, πάντα υπομένει. Η αγάπη ουδέποτε εκπίπτει. (Α’ Κορ. 13: 1-8)
Μπορούμε να οικοδομήσουμε τέτοιο είδος αγάπης στις κοινότητές μας; Δεν πρέπει ούτε καν να θέσουμε την ερώτηση. Πρέπει να οικοδομήσουμε αυτή την αγάπη άν πιστεύουμε στον Θεό ο Οποίος είναι αγάπη.
γ) Τρίτο, αντικείμενο οικοδομής: Ορθόδοξες ενορίες σε Λατρεία. Στην περίπτωση αυτή ακούμε την οδηγία του ίδιου του Κυρίου, ο Οποίος διεκήρυξε:
Πνεύμα ο Θεός, και τους προσκυνούντας αυτόν εν πνεύματι και αληθεία δει προσκυνείν (Ιωαν. 4:24).
Οι κοινότητές μας είναι κοινότητες που λατρεύουν ένα Θεό που είναι το απόλυτο Πνεύμα και η τέλεια αλήθεια. Γι΄αυτό και η λατρεία μας πρέπει να αντανακλά την υψηλότερη, ισχυρότερη και τελειότερη πνευματικότητα, ενώ ταυτόχρονα θα είναι διαποτισμένη απο την αλήθεια, την πλήρη αλήθεια περί της υπάρξεώς μας, της ζωής μας, της κοινότητάς μας και του κόσμου μας. Αυτό είναι το αληθινό νόημα της φράσεως «οικοδομούμε Ορθόδοξες ενορίες λατρείας του Θεού».
δ) Τέταρτο αντικείμενο οικοδομής: Ορθόδοξες ενορίες σε Διακονία. Εδώ ακούμε και πάλι την φωνή του Κυρίου. Είναι η εντολή αποστολής των μαθητών από τον ίδιο τον Χριστό προ της Αναλήψεώς Του:
Εδόθη μοι πάσα εξουσία εν ουρανώ και επί γης. Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, διδάσκοντες αυτούς τηρείν πάντα όσα ενετειλάμην υμίν, και ιδού εγώ μεθ’ υμών ειμι πάσας τας ημέρας έως της συντελείας του αιώνος (Ματθ. 28: 18-20).
Η διακονία που τόσο επίσημα περιγράφεται εδώ είναι ολοφάνερη. Είναι διακονία που προσφέρει τη μαρτυρία του Ευαγγελίου παντού και ταυτόχρονα τη διδασκαλία της αληθινής και ολοκληρωμένης Χριστιανικής ζωής. Τόσο η διακήρυξη όσο και η διδασκαλία εμπεριέχουν πολύπλοκα θέματα, διαδικασίες και διάφορες μορφές διακονίας, είναι όμως απολύτως απαραίτητες για τη δημιουργική και αποτελεσματική διακονία, η οποία συνεχίζει τη διακονία του Χριστού του Ιδίου και των αποστόλων Του.
Με αυτό το βιβλικό πνεύμα της πίστεως και της αγάπης, λατρείας και διακονίας, το οποίο περιγράψαμε ανωτέρω, συγκεντρωνόμαστε εδώ στην 37η Κληρικολαϊκή Συνέλευσή μας.
4. Ενθαρρυντικά Γεγονότα μεταξύ 2002 και 2004
Συγκεντρωνόμαστε σήμερα εδώ για να βρεθούμε όλοι μαζί και για να συζητήσουμε και να σχεδιάσουμε τη δυναμική, ιερή και υπέροχη δράση μας ώστε να οικοδομήσουμε, με τη βοήθεια του Θεού, Κοινότητες Πίστεως και Αγάπης, Ορθόδοξες ενορίες Λατρείας και Διακονίας. Στην θεόπνευστη αυτή προσπάθειά μας, μια προσπάθεια η οποία συνεχίζει και εντείνει το έργο που επιτελείται επί πολλά χρόνια από τους πιστούς της Εκκλησίας μας στην Αμερική, ενθαρρυνόμεθα από μερικά σημαντικά θετικά γεγονότα των τελευταίων δύο χρόνων. Στην χρονική περίοδο μεταξύ της Κληρικολαϊκής του Λός Άντζελες το 2002 και της εφετινής, παρατηρήσαμε, εν πνεύματι ευγνωμοσύνης προς τον Θεό, μεταξύ πολλών άλλων, τα παρακάτω γεγονότα, τα οποία είναι ενδεικτικά της χάριτος και αγάπης του Θεού για μας, καθώς και της αληθινά αφοσιωμένης και συχνά θυσιαστικής εργασίας των ανθρώπων μας και των κοινοτήτων μας:
α) Παρατηρήσαμε τις συνεχείς δραστηριότητες πολλών κοινοτήτων μας ανά την επικράτεια οι οποίες προέβησαν στο κτίσιμο νέων Εκκλησιών, νέων κοινοτικών χώρων, νέων σχολικών κτιρίων, νέων καλοκαιρινών κατασκηνώσεων ή στην ανακαίνιση υπαρχόντων κτισμάτων. Αυτή η δράση των ενοριών μας είναι ενθαρρυντική, είναι αληθινή ευλογία.
β) Παρατηρήσαμε τις αυξανόμενες ευοίωνες ανταποκρίσεις στην έκκλησή μας για περισσότερους ιερείς οι οποίοι θα καλύψουν επαρκώς τις ποιμαντικές και πνευματικές ανάγκες των κοινοτήτων μας. Αυτό γίνεται έκδηλο από τον συγκριτικά μεγάλο αριθμό νέων φοιτητών που ήλθαν για να φοιτήσουν στη Θεολογική Σχολή μας του Τιμίου Σταυρού, κατά τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Επίσης, γίνεται αντιληπτό στό γεγονός του αυξανομένου αριθμού χειροτονιών νέων ιερέων. Στην Κληρικολαϊκή του Λος Άντζελες, είχα αναφέρει σε σας ότι κατά τα έτη 2000-2002 είχαν γίνει 18 χειροτονίες ιερέων. Σήμερα, είμαι στην ευλογημένη θέση να σας ανακοινώσω ότι τα τελευταία δύο χρόνια, δηλ. μεταξύ 2002 και 2004, είχαμε 24 χειροτονίες νέων ιερέων, ενώ εκκρεμούν ακόμη 5. Αυτά είναι πράγματι ευοίωνα και ενθαρρυντικά σημάδια.
γ) Παρατηρήσαμε ότι κατά το ίδιο χρονικό διάστημα των δύο τελευταίων χρόνων υπήρξε πρόοδος και ανάπτυξη στους τομείς της φροντίδος για την οικογένεια, της πρόνοιας για τους νέους, της μερίμνης για τη διοργάνωση και ανάπτυξη κοινοτικών προγραμμάτων ιεραποστολής και ευαγγελισμού, και του σχεδιασμού προσφοράς μεγαλυτέρας βοηθείας στις κοινότητές μας μέσω της ιστοσελίδος μας στο Διαδίκτυο. Αυτά όλα είναι ζητήματα ζωτικής σημασίας για την Εκκλησία. Δεν θέλω να σας κουράσω με αριθμούς και στατιστικές, αλλά πρέπει να πω ότι οι πρωτοβουλίες που ανελήφθησαν στους παραπάνω τομείς είναι πράγματι αξιοπρόσεκτες. Έχουμε ήδη θετικά αποτελέσματα σχετικά με αυτούς τους τομείς.
δ) Σημειώνουμε το γεγονός ότι μόλις μερικούς μήνες μετά από την Κληρικολαϊκή του Λος Άντζελες, ολοκληρώθηκε η δημιουργική και ανοικτή διαδικασία του αναθεωρημένου ή νέου Καταστατικού Χάρτη της Αρχιεπισκοπής. Από τον Ιανουάριο 2003, δηλ. ήδη επί ενάμιση έτος, ισχύει το παρόν νέο Σύνταγμα το οποίο χορηγήθηκε στην Ιερά Αρχιεπισκοπή μας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Η Ιερά Αρχιεπισκοπή μας Αμερικής, ανυψώθηκε σε Αρχιεπισκοπή συνισταμένη απο Μητροπόλεις και Μητροπολίτες που αποτελούν την Ιερά Επαρχιακή μας Σύνοδο. Τούτο είναι φαινόμενο μοναδικό εντός της Ορθοδόξου Εκκλησίας, διότι μόνο Αυτοκέφαλες ή Αυτόνομες Εκκλησίες απαρτίζονται από Μητροπόλεις και Συνόδους στελεχωμένες από Μητροπολίτες. Αυτό αποτελεί ένδειξη της αγάπης του Οικουμενικού Πατριαρχείου προς την Εκκλησία μας. Έχουμε ένα Σύνταγμα το οποίο καθιερώνει ένα σαφώς εξυψωμένο ρόλο για τους πιστούς και αφοσιωμένους λαϊκούς μας, σε θέματα διοικητικά και ζητήματα μερίμνης για την Αρχιεπισκοπή καθώς και σε θέματα τα οποία συνδέονται ειδικώς με τη διαδικασία εκλογής Μητροπολιτών και Αρχιεπισκόπου. Η χορήγηση του Συντάγματος μας έδωσε την ευκαιρία να προχωρήσουμε χωρίς καθυστέρηση, στην αναθεώρηση των υπαρχόντων Κανονισμών της Αρχιεπισκοπής, για να τους εναρμονίσουμε με το νέο Σύνταγμα. Μετά από σκληρή, έντονη και άκρως επαινετή εργασία πλέον του ενός έτους του Αρχιεπισκοπικού Συμβουλίου και μιας καθαρά αντιπροσωπευτικής ομάδος αποτελουμένης από 80 περίπου άτομα, λαϊκών και κληρικών, κατατίθεται σήμερα ένα προτεινόμενο σχέδιο Κοινοτικών Κανονισμών το οποίο θα τεθεί υπό συζήτηση, ώστε η παρούσα Κληρικολαϊκή να προβή σε κατάλληλες αποφάσεις επ’ αυτού. Ελπίζω, και επιτρέψατέ μου, να συστήσω ανεπιφύλακτα, λόγω αναπόφευκτης ανάγκης, τον ολοκληρωμένο τερματισμό των εργασιών σχετικά με το Σύνταγμα και τους Κανονισμούς, εργασιών οι οποίες εκράτησαν σχεδόν πέντε χρόνια, απορρόφησαν τεράστια αποθέματα χρόνου και ενέργειας και απαίτησαν έντονη, επιμελή και υπεύθυνη εργασία. Υπάρχουν απολύτως κρίσιμα και ζωτικά θέματα που αφορούν στην θεόσδοτη ύπαρξη, λειτουργία και αποστολή μας ως Ελληνικής Ορθοδόξου Εκκλησίας στην Αμερική, θέματα τα οποία απαιτούν επειγόντως την άμεση προσοχή μας, το χρόνο μας, και απλούστατα, την αποκλειστική μας προσήλωση και προσοχή. Εξ άλλου, για μας το τέλειο, απόλυτο και αμετάβλητο Σύνταγμα και Κανονισμοί είναι το Ευαγγέλιο του Ιησού Χριστού του Θεού και Κυρίου μας. Όλα τα υπόλοιπα είναι σχολιασμοί. Ήλθε η ώρα να ασχοληθούμε πλήρως με το πραγματικό έργο που απαιτεί το Ευαγγέλιο.
ε) Μεταξύ των ευλογιών των τελευταίων δύο χρόνων, και ειδικά στους τέσσερεις τελευταίους μήνες, συγκαταλέγεται και η πολύ σπουδαία αλλαγή της συνθέσεως της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Με μια απόφαση που χαρακτηρίζεται ως ιστορική αλλά και τολμηρή, η Σύνοδος δεν απαρτίζεται πλέον από 12 Ιεράρχες που ζουν αποκλειστικά στην Τουρκία. Από τον προηγούμενο Μάρτιο, η Σύνοδος αποτελείται από 6 μόνο Ιεράρχες κατοίκους της Τουρκίας, ενώ οι άλλοι 6 Ιεράρχες προέρχονται από τον υπόλοιπο κόσμο, δηλ. Ευρώπη, Αμερική, Αυστραλία, Ασία, κτλ. Το ποσοστό 50% είναι αξιοσημείωτα μεγάλο και ενδεικτικό, βεβαίως, μιας ριζικής αλλαγής. Έχω την μεγάλη τιμή να αποτελώ μέλος της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου, η οποία δημιουργήθηκε υπό νέα συμμετοχική μορφή. Έχω ήδη λάβει μέρος σε Συνοδικές συνεδριάσεις στην Κωνσταντινούπολη, και ομολογώ ότι αυτή η συμμετοχή στην καρδιά της διοικήσεως του Οικουμενικού Πατριαρχείου αποτελεί πρωτοφανή τιμή και τεράστια ευθύνη για την Αρχιεπισκοπή μας. Σκεφθείτε ότι θα είμαστε παρόντες εκεί όταν θα συζητούνται θέματα που αφορούν στην εν Αμερική Εκκλησία μας.
στ) Ας κλείσω αυτή την καταγραφή θετικών γεγονότων και ευλογιών αναφέροντας ένα ακόμη. Το γεγονός αυτό είναι το υπέροχο έργο δημιουργίας ενός σημαντικοτάτου ταμείου το οποίο θα προσφέρει τη βοήθειά του στη διακονία και το έργο μας εν γένει. Με τον τίτλο, «Πίστη: Ταμείο για την Ορθοδοξία και τον Ελληνισμό», ένας αριθμός 10 διακεκριμένων μελών της Εκκλησίας μας και αληθινών πρωταθλητών της πίστεως, απεφάσισαν να δώσουν ο καθένας δωρεά ενός εκατομμυρίου δολλαρίων και άνω, για τη δημιουργία ενός ισχυρού ταμείου για την Αρχιεπισκοπή. Η σχετική δέσμευση έχει ήδη φθάσει το ποσό των 25 εκατομμυρίων δολλαρίων περίπου. Στόχος είναι να συγκεντρωθεί το ποσό των 50 εκατομμυρίων δολλαρίων σε πρώτη φάση από την διακριτική προσπάθεια των ιδρυτικών στελεχών του Ταμείου Πίστεως. Το ποσό των 100 εκατομμυρίων δολλαρίων είναι ο απώτερος όμως σκοπός των ιδρυτών . Το «Ταμείο Πίστεως», το μεγαλύτερο σε μέγεθος στην ιστορία της Αρχιεπισκοπής, αποτελεί ευλογία, και ταυτόχρονα, ανοικτή πρόσκληση σε όλα τα μέλη των ενοριών μας για μια πιο ουσιαστική συμμετοχή στην στήριξη της Εκκλησίας μας.
5. Εστιάζοντας την Προσοχή μας σε Τρία Ζωτικά Σημεία
Η πραγματοποίηση της προτροπής «Οικοδομούμε Κοινότητες Πίστεως και Αγάπης: Ορθόδοξες Ενορίες Λατρείας και Διακονίας», δεν είναι εύκολη υπόθεση. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις συνθήκες που επικρατούν στην κοινωνία μας, καταλαβαίνουμε ότι η επίτευξη αυτού του έργου αποτελεί κοπιώδη προσπάθεια. Αλλά, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις πλούσιες, θεόσταλτες ευλογίες οι οποίες μόλις ανεφέρθησαν, θεωρούμε ότι πρόκειται μάλλον για έργο με ανοικτούς, προσιτούς και πολύ ελπιδοφόρους στόχους και προοπτικές. Επιτρέψτε μου, στο τελευταίο τμήμα της ομιλίας μου, να αναφερθώ συντόμως σε τρία ζωτικά σημεία τα οποία σχετίζονται με το αληθινό και θαυμαστό έργο της Οικοδομήσεως Κοινοτήτων Πίστεως και Αγάπης, Ενοριών Λατρείας και Διακονίας.
Πρώτο Σημείο
Το είδος των κοινοτήτων για το οποίο ομιλούμε και το οποίο ονειρευόμαστε δεν
μπορεί να οικοδομηθή χωρίς την ύπαρξη δυνατής, υποστηριζομένης και εις βάθος παιδείας. Οι ενορίες μας πρέπει να είναι ενορίες έκπαιδευτικής δραστηριότητος πολλαπλών επιπέδων και πλευρών. Σε κάθε ενορία πρέπει να υπάρχουν ομάδες συζητήσεων, σχολείο και σεμινάρια συνεχούς εκπαιδεύσεως ενηλίκων στην Ορθοδοξία. Το βάθος και οι θησαυροί της Ορθοδόξου Πίστεώς μας και παραδόσεως περιμένουν να ληφθούν, να εξερευνηθούν και να δώσουν χαρά στα ενήλικα άτομα των κοινοτήτων μας. Έτσι οι Ενορίες μας θα καταστούν ανοικτά σχολεία διδασκαλίας της αληθινής και πλήρους Ορθοδοξίας. Η ενορία μπορεί και πρέπει να είναι ένα σταθερό κέντρο τροφοδοσίας Ορθοδοξίας για τα μέλη της.
Αυτή η προσπάθεια πρέπει επίσης να περιέχει το εκπαιδευτικό στοιχείο του Ελληνισμού, το οποίο αποτελεί τμήμα της παραδόσεώς μας. Ας αποσαφηνίσω εδώ ότι ο Ελληνισμός για τον οποίον ομιλούμε και ο οποίος αποτελεί τμήμα του τίτλου του καινούργιου Ταμείου Πίστεως («Ταμείο για την Ορθοδοξία και τον Ελληνισμό»), δεν αφορά σε κάποια εθνικιστική ή σωβινιστική οντότητα. Η λέξη «Ελληνισμός» εδώ αποτελεί ορισμό μιας υπέροχης συνθέσεως της Ελληνικής γλώσσας, ιστορίας και πολιτισμού, συνθέσεως η οποία είναι υπερεθνική, αναμφιβόλως παγκόσμια και καθαρά
διαχρονική και ατέρμονα. Είναι σύνθεση η οποία αποτελεί ένα ζωτικό, αχώριστο στοιχείο του δυτικού πολιτισμού, προσφέροντας τα ιδανικά της ελευθερίας και της δημοκρατίας, της προαγωγής της γνώσεως και επιστήμης και της καλλιεργείας του ωραίου σε όλες τις μορφές τέχνης. Το Ελληνικό στοιχείο, ως τμήμα των εκπαιδευτικών προσπαθειών μας, αποτελεί, πράγματι, αναπόσπαστο στοιχείο κάθε εκπαιδευτικής προσπαθείας άξιας του ονόματός της. Είναι αναπόσπαστο στοιχείο στην
οικοδόμηση ενός σταθερού μέλλοντος, και όχι ενός περαστικού, παρόντος
χρόνου.
Ομιλούμε για την αναγκαιότητα Ορθοδόξου εκπαιδεύσεως για ενηλίκους διότι βλέπουμε ότι υστερούμε σ’ αυτόν τον τομέα. Η άλλη πλευρά αυτού του θέματος είναι, βεβαίως, η εκπαίδευση των παιδιών. Είναι ανήκουστο να υπάρχουν κοινότητες που δεν έχουν επαρκές Κατηχητικό Σχολείο και κατάλληλο Απογευματινό Σχολείο. Φυσικά, δεν είναι ρεαλιστικό, σε αυτή τη φάση, να σκεφθούμε τη λειτουργία Ημερησίου Σχολείου σε κάθε μία από τις 500 και πλέον ενορίες μας. Αλλά, το Κατηχητικό Σχολείο και τό Απογευματινό Σχολείο, τα οποία προσφέρουν θρησκευτική και πολιτιστική διδασκαλία της κληρονομιάς μας, πρέπει να καταστούν απαραίτητα για κάθε κοινότητα της Εκκλησίας μας. Επίσης θα ήθελα να συστήσω εντόνως να προσέξουμε περισσότερο τους νέους μας, τους εφήβους των ενοριών μας. Χρειάζονται προχωρημένη Ορθόδοξη αγωγή πέραν του Κατηχητικού Σχολείου ή του Απογευματινού Σχολείου.
Πρέπει να κατανοήσουμε, μια για πάντα, ότι είναι αδύνατον να οικοδομήσουμε Κοινότητες Πίστεως και Αγάπης, Ενορίες Λατρείας και Διακονίας, χωρίς την ύπαρξη δυνατής, συνεχούς εκπαιδευτικής δραστηριότητος για ενήλικους, για εφήβους και για παιδιά κάθε ενορίας. Ως Ιερά Αρχιεπισκοπή Αμερικής, θα εντείνουμε και θα δυναμώσουμε τις προσπάθειές μας για να διευκολύνουμε το σχετικό έργο των κοινοτήτων μας προσφέροντας όλο και περισσότερο τα απαραίτητα μέσα και εφόδια.
Δεύτερο Σημείο
Ασχέτως από το πόσο δυνατή είναι και απ’ το αν λειτουργεί εύρυθμα μία κοινότητα, δεν μπορεί να είναι κοινότητα Πίστεως και Αγάπης , Λατρείας και Διακονίας, αν δεν αποτελείται από ισχυρές και υγιείς οικογένειες ως συστατικά μέρη της. Τα οικοδομικά υλικά της ενορίας είναι οι οικογένειές της. Ό,τι είναι τα κύτταρα για ένα ζωντανό οργανισμό, είναι οι οικογένειες για μια ζωντανή κοινότητα. Η πρόνοια για την οικογένεια είναι πρωταρχικό μέλημα στην οικοδομή αληθινών Εκκλησιαστικών κοινοτήτων.
Εδώ, ομιλούμε για φροντίδα υπέρ της κινδυνεύουσας οικογένειας, της
δυσλειτουργικής οικογένειας, της υγιούς οικογένειας, της οικογένειας πού απειλείται απο διαζύγιο, της οικογένειας ενός γονέα, της ιερατικής οικογενείας, της καινούργιας οικογένειας. Η φροντίδα για την λεγόμενη μικτή οικογένεια είναι μεγάλης σπουδαιότητος, διότι στην περίπτωση αυτή δεν αντιμετωπίζουμε μόνο τις ανάγκες μιας συνηθισμένης οικογένεις, αλλά ακόμη μεγαλύτερες ανάγκες, σχετικές με θέματα κατηχήσεως και επί πλέον περαιτέρω διαπροσωπικές προκλήσεις.
Η φροντίδα της οικογένειας αποτελεί προτεραιότητα η οποία υπαγορεύεται όχι μόνο απο την πίστη μας αλλά και από την τεράστια κρίση που διέρχεται ο θεσμός ο ίδιος. Ακούστε μερικά σποραδικώς επιλεγμένα στατιστικά στοιχεία:
Αριθμός παιδιών που γεννήθησαν εκτός γάμου:
Το 1960 = 224,300 Το 2000 = 1,374,043
Ζευγάρια που συζούν χωρίς γάμο:
Το 1960 = 439,000 Το 2000 = 4,736,000
Διαζύγια
50% των γάμων που γίνονται σήμερα προβλέπεται ότι θα καταλήξουν σε διαζύγιο.
Παιδιά σε οικογένεια ενός γονέα:
Το 1960 = 5,829,000 Το 2000 = 19,220,000
Αυτά τα στοιχεία εξηγούν γιατί, σε μια δημοσκόπηση που έγινε με τη μέθοδο Gallup στις 3 Ιανουαρίου 2003, η οικογένεια ευρέθηκε στην πρώτη θέση σπουδαιότητος ανάμεσα στις άλλες προτεραιότητες της ζωής με ποσοστό 97%. Ακολούθησε η υγεία με 90%, η εργασία με 73%, τα χρήματα με 67%, η θρησκεία με 65% και η ψυχαγωγία με 59%. Η έμφαση που αποδίδεται στην σπουδαιότητα της οικογένειας είναι εντυπωσιακή.
Θα αφιερώσουμε τον επόμενο χρόνο στην οικογένεια λαμβάνοντας συγκεκριμένα μέτρα και διοργανώνοντας διάφορες εκδηλώσεις. Αλλά η φροντίδα για την οικογένεια πρέπει να αποτελεί μόνιμο μέλημα της Ενορίας, και προς αυτό το σκοπό θα προσπαθήσουμε να βοηθήσουμε τις κοινότητές μας, προσφέροντας όσα μέσα μπορούμε. Σκοπός μας είναι να καταστήσουμε τις οικογένειες «κατ’ οίκον Εκκλησίες». Το Κέντρο για την Φροντίδα της Οικογένειας εργάζεται επιμελώς και μεθοδικώς, ασχέτως από
την οικονομική στενότητα που αντιμετωπίζει για την πλήρη ανάπτυξή του. Μας δόθηκε η ευκαιρία, το προηγούμενο Σάββατο, να δούμε τμήμα των Εργασιών του Κέντρου Φροντίδας της Οικογένειας κατά τη διάρκεια εκτενούς, ολοημέρου εκπαιδευτικού προγράμματος. Θα έχουμε περισσότερα στοιχεία στη διάρκεια αυτής της Κληρικολαϊκής Συνελεύσεως. Το σημαντικότερο πράγμα είναι να είμαστε ενήμεροι για την προτεραιότητα της οικογένειας στην προσπάθεια οικοδομήσεως Κοινοτήτων Πίστεως και Αγάπης.
Τρίτο Σημείο
Κλείνω αυτή την ομιλία με ένα τρίτο, ζωτικό σημείο. Δεν μπορεί να κτισθεί Κοινότητα Πίστεως και Αγάπης, Ενορία Λατρείας και Διακονίας χωρίς το συνεχές βίωμα της ιεραποστολής, του ευαγγελισμού που απευθύνεται με αγάπη προς όλους εκείνους έξω από την Εκκλησία. Το θέμα αυτής της Κληρικολαϊκής πρέπει να ερμηνευθεί σύμφωνα με το πνεύμα του θέματος της Κληρικολαϊκής του Λος Άντζελες:
« Προσφέροντας την Ορθόδοξη Πίστη μας στη Σύγχρονη Αμερική». Αυτή η προσφορά είναι ο θεμελιώδης ρόλος της ενορίας. Η ενορία είναι εκείνη που έχει τη δυνατότητα να απλώσει τα χέρια της και να αγκαλιάσει αυτούς που δεν έχουν σχέση καί δεν συνδέονται με την Εκκλησία. Υπάρχουν χιλιάδες ανθρώπων, Ελλήνων Ορθοδόξων, οι οποίοι έχουν αποκοπεί, που έχουν χαθεί μέσα στη δίνη της σύγχρονης ζωής, ή που πιθανώς έχουν απογοητευθεί. Είναι αδιανόητο και απαράδεκτο να έχουμε Ενορίες με χίλια μόνο μέλη, όταν οι Ενορίες αυτές περιστοιχίζονται απο χιλιάδες ανθρώπων που δεν συνδέονται μαζί τους. Οι κοινότητές μας πρέπει να ψάξουν να βρουν αυτούς τους ανθρώπους, και να τους επαναφέρουν στη ζωοδόχο αγκαλιά της Εκκλησίας του Χριστού. Έτσι οικοδομούμε κοινότητες διακονίας.
Όταν ο Απόστολος Παύλος, ο μέγας Απόστολος του Χριστού ήταν μαζί με τον Άγιο Λουκά τον Ευαγγελιστή στην Τρωάδα της Μικράς Ασίας, είδε ένα δραματικό όραμα. Η σχετική αφήγηση στο Βιβλίο των Πράξεων των Αποστόλων είναι συγκινητική και διδακτική. Την διαβάζω αμέσως:
Και όραμα διά της νυκτός ώφθη τω Παύλω. Ανήρ τις ην Μακεδών εστώς, παρακαλών αυτόν και λέγων. Διαβάς εις Μακεδονίαν βοήθησον ημίν. Ως δε το όραμα είδεν, ευθέως εζητήσαμεν εξελθείν εις την Μακεδονίαν, συμβιβάζοντες ότι προσκέκληται ημάς ο Κύριος ευαγγελίσασθαι αυτούς (Πράξ. 16: 9-10).
Ο Παύλος πήγε στη Μακεδονία, στην Ελλάδα. Αυτό το ταξίδι ήταν η απαρχή του εκχριστιανισμού της Ευρώπης. Εμείς δεν χρειάζεται να δούμε κάποιο όραμα σαν τον Απόστολο Παύλο. Υπάρχουν κατ’ ουσίαν εκατομμύρια ανθρώπων που συμβολίζουν τον Μακεδόνα του Παύλειου οράματος. Και επαναλαμβάνουν την ίδια παράκληση: « Ελάτε στον τόπο μας και βοηθήστε μας».
Είμαι σίγουρος ότι ακούμε την παρακλητική φωνή και βλέπουμε τα απλωμένα χέρια. Είναι η φωνή του Θεού που μας καλεί να τους βοηθήσουμε, να μοιρασθούμε το Ευαγγέλιο της Αγάπης και της Αλήθειας με αυτούς, να οικοδομήσουμε, με τον Χριστό, Κοινότητες Πίστεως και Αγάπης, Ορθόδοξες Ενορίες Λατρείας και Διακονίας! Τί συγκλονιστικό όραμα! Τί υπέροχη, δημιουργική ενέργεια! Και τί ευγενική αποστολή τελειότητος και ευκαιρία για να πραγματοποιήση η 37η Κληρικολαϊκή μας ένα τεράστιο επίτευγμα!
Ευλόγησαι σε κύριος και φυλάξαι σε,
Επιφάναι κύριος το πρόσωπον αυτού επί σε και ελεήσαι σε,
Επάραι κύριος το πρόσωπον αυτού επί σε και δώη σοι ειρήνην.
(Αριθμών 6:24-26)